Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan bu ülkeler içinde içeriyor.
Bu ülkelerin mühim bir bölümünün, insansız hava aracı alımında yüzünü git gide daha çok Türkiye’ye döndüğü görülüyor.
Türk şirketlerin İHA ve SİHA ihracatı son yıllarda artıyor. BBC bu ülkelerin haber kurumlarında mevzuyla ilgili çıkan haberleri mercek altına aldı.
BBC İzleme Servisi’nin aktardığına bakılırsa Taşkent merkezli web haber sitesi Podrobno, 16 Kasım’daki haberinde, Özbekistan Devlet Başkanı Şevket Mirziyoyev’in ülkesinin güneyinde yer edinen, Afganistan sınırındaki Surhanderya Bölgesi’nde bir askeri birliği ziyaret etmiş olduğu ve burada kendisine Türk drone’larının gösterildiği aktarıldı.
Bu drone’ların Afganistan sınırını gözetlemek için kullanıldığı belirtiliyor. Habere bakılırsa askeri yetkililer Mirziyoyev’e, Özbek ordusunun kapasitesinin artırılması yolundaki çabaları söyledi ve bu kapsamda çağdaş tabanca sistemleri ve drone’lara yönelik ilgilerinden bahsetti.
Haberde, “Devlet Başkanı de İHA’ların öneminden bahsetti ve uzmanlarla bunların üretimine dair mevzuları ele aldı” ifadelerine yer verdi.
Podrobno’ya bakılırsa Mirziyoyev ziyarette, Bayraktar TB2’nin uçuş gösterisini de izledi. 2022 yılının Ocak ayında ise Özbekistan Müdafa Sanayii Devlet Komitesi, ‘Şahin’ adıyla İHA üretimine başladıklarını açıklamıştı. Komite bu İHA’ların yerli üretim bulunduğunu belirtmişti.
BBC İzleme Servisi’ne bakılırsa Kazakistan’da devlete ilişkin haber kuruluşu, Astana merkezli Kazakinform haber ajansı, 28 Kasım’da yayımladığı haberinde, Kazakistan Müdafa Bakanlığı’nın, envanterlerinde drone’ların da yer aldığını söylediğini aktardı.
Haberde, bunun sayısı sorulduğunda ise “Yeteri kadar” cevabının alındığı açıklandı.
Kazakistan Müdafa Bakanı Ruslan Jaksilikov Aralık ayında yapmış olduğu açıklamada, Kazakistan’ın Cenup Kore ile ortak drone üreteceğini belirtti.
Kazakistan Müdafa Bakanlığı, Kasım 2023’te, Türk drone’larının ülkedeki üretimi için bir mahalli şirket aradığını deklare etti. Mevzuyla ilgili Kazak basınındaki haberlerde, bakanlığın şu açıklamayı yapmış olduğu açıklandı: “Kazakistan Müdafa Bakanlığı, Endüstri ve İmar Bakanlığı ile, İHA’ların üretimi için mahalli şirketlerin seçimi mevzusu üstünde iş yapmaktadır.”
Haberlere bakılırsa Kazakistan Müdafa Bakanlığı ek olarak, Türkiye ile yapılacak bir antak kalma çerçevesinde Türk drone teknolojisinin Kazakistan’a geçirme edilmesinin planladığını da belirtti.
Tacikistan, Mayıs 2022’de Ebabil-2 adlı drone’ların üretimi için İran ortaklığıyla bir yapınak kurdu.
Açılış töreninde konuşan İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, “Şimdi, mahalli gereksinimlerimize cevap vermenin yanı sıra, güvenliği ve kalıcı barışı güçlendirmek için dost ve bağlaşık ülkelere askeri teçhizat ihraç edebiliyoruz” diye konuştu.
Tacikistan basınına bakıldığında, fabrikada drone üretiminin başlayıp başlamadığına dair hemen hemen net bir informasyon bulunmuyor.
BBC İzleme Servisi’ne bakılırsa, Nisan 2022’de haber kuruluşları Tajik News ve Azda TV’ye verdiği röportajlarda bir Tacik dış ilişkiler uzmanı ise “Türkiye’nin, Afganistan’dan gelen tehditlerle mücadelede kullanımı için Tacikistan’a Bayraktar TB2 sattığını” söylemiş oldu.
Azda TV’nin haberinde, “Adını açıklamak istemeyen Tacik bir dış ilişkiler uzmanı, Azda TV’ye verdiği röportajda Türk insansız hava araçlarının Tacikistan’a satıldığını doğruladı. Sadece daha çok detay vermeyi reddetti” ifadesine yer verildi.
Sadece bunun ilgili yetkililer tarafınca açıktan bir resmi izahat yapılmadı.
Kırgızistan uzun bir süredir güneyindeki Batken bölgesindeki güvenliği artırmaya çalışıyor.
Burası Tacikistan, Özbekistan ve Afganistan’la sınırın bulunmuş olduğu, merkezden uzak ve istikrarsız bir bölge.
Bu bölge geçmişte, çeşitli ülkelerin ‘terör örgütü’ sıralamasında yer edinen Özbekistan İslami Hareketi’nin silahlı isyanlarına tanıklık etti.
Bölgede, 1991’de Kırgizistan’ın bağımsızlığından bu yana devam eden sınır tartışmaları sebebiyle Kırgız , Özbek ve Tacik sınır muhafızları içinde çatışmalar da yaşandı.
2021 senesinde Kırgizistan, sınırdaki birliklerini güçlendirmek için Bayraktar TB2 SİHA’larını aldı.