Birbiri yerine ödünçlenebilen kelimelere eş anlamlı kelimeler denir. Bu kelimeler içinde dahil edilen zaman sözcüğü de eş anlamlıları olan ve sıkça kullanılan bir sözcüktür. Zaman kelimesinin eş anlamlısı olan sözcük; bulmacaseverler, dil bilgisi meraklıları ve öğrenciler başta olmak suretiyle birçok yurttaş tarafınca aratılıyor. Zaman eş anlamlısı nedir? Sorgusuna TDK’dan cevap geldi. İşte zaman sözcüğünün eş anlamlısı!
VAKİT ANLAMI TDK
TDK’nın tarifine nazaran zaman kelimesinin anlamı süre, bir işe ayrılmış yada bir iş için alışılmış saatler, çağ, belirlenmiş olan süre şeklinde ifade edilmiştir. Zaman kelimesi Arapça wkt kökünden gelen wakt “süre” sözcüğünden dilimize geçmiştir. Vakit kelimesine alternatif olarak kullanılan zaman sözcüğü, zaman içinde anlam genişlemesine uğramış ve soyut anlamlar kazanarak süre kelimesinden daha fazlaca anlamı kapsayacak hale gelmiştir.
VAKİT EŞ ANLAMLISI
Zaman kelimesinin eş anlamlısı olarak dönem, süre, çağ, aralık, devir, dem kelimeleri gösterilebilir. Zaman kelimesi zamana ilişkin pek fazlaca anlamı karşıladığı için cümledeki anlamına nazaran bu kelimelerin hepsi yerine kullanılabilmektedir.
VAKİT İLE İLGİLİ ÖRNEK CÜMLELER
“Mevsim mütehayyil, zaman akşamdı Bebek’te.” -Y. K.
“Kâhya, ‘Zaman gayri Süleyman, haber saldık gelecekler, pamuklar da kıvamına geldi’ demişti.” – S. Kocagöz.
Bir iş için alışılmış ya da bir işe ayrılmış süre: “Uyku vakti geldi”
Çağ, dönem: “O vaktin insanları azla yetinirmiş”
Belirlenmiş, saptanmış olan süre: “Vakittir, işe başlamış olalım”
Para bakımından olanak, geçim: “Vakti iyi olsa kirada oturur mu?” yada “Onun hali vakti yerinde”
Vakit bildiren sözcüklere belirtilen olarak erişince iken anlamını verir: “Akşam vakti yola çıkmayın”
Oldukça eski bir zamanda, dönemin birinde, fazlaca eskiden: “Vaktiyle burada bir han vardı”
Karşı tarafı oyalayarak kendi hazırlanma süresini uzatmak: “Top taca gidince, oyuncu zaman kazanmak için ayakkabısını bağlıyor”