Türkiye nüfusunun ‘yaşlı’ statüsüne düşmesiyle hükümet doğurganlığı teşvik amacıyla çözüm üretmek için yeni adımlar atmaya hazırlanıyor.
AK Parti, Türkiye’de doğurganlık hızının nüfus yenilenme eşik kıymeti olan 2,1’in altına düşmüş olduğu nedeni öne sürülerek, doğurganlığı teşvik için formül arayışına girdi. Bu sebeple öne çıkan seçenek hala dört ay olan ücretli doğum izninin süresini çocuk sayısına nazaran kademeli olarak çoğaltmak yönünde. Karşıcılık partileri ise Türkiye’deki sıkıntılı ekonomik koşullar, hanımefendilerin iş güvencesi problemlerinden dolayı yalnızca doğum izninin süresini artırmanın çözüm olmayacağı görüşünü korumak için çaba sarfediyor.
TÜİK VERİLERİNE GÖRE 3 ÇOCUK ÇAĞRILARI KARŞILIK BULMADI
AK Parti, iktidara ulaştıktan sonra “doğum kontrolü” politikalarını bıraktı. Doğum denetim yöntemlerini “ihanet” olarak nitelendiren ve hatta yapmış olduğu bazı konuşmalarda “Neslimizi kurutma yoluna gittiler” sözlerini sarf eden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın her fırsatta “minimum 3 çocuk” tavsiyesinde bulunmuş olduğu biliniyor. Öte taraftan, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) sayıları, bu çağrıların karşılık bulmadığını gösteriyor. TÜİK verilerine nazaran Türkiye’de 2001’de 2,38 seviyesinde olan doğurganlık hızı, 2023’de 1,51’e gerileyerek, nüfus yenilenme eşik kıymeti olan 2,1’in altına düştü.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, son olarak, 20 Mayıs’taki kabine toplantısının arkasından yapmış olduğu açıklamada Türkiye’de doğurganlık hızının, nüfus yenilenme eşiğinin altına düştüğüne dikkat çekerek, bu durumu, “varoluşsal bir tehdit, yıkım” olarak nitelendirdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu açıklamasından sonrasında meydana getirilen AK Parti’nin Merkez Karar Yönetim Kurulu (MKYK) toplantısında da doğurganlık hızındaki düşüş masaya yatırıldı. Bazı MKYK üyeleri, doğurganlığı teşvik için, emek harcama koşullarının tekrardan düzenlenmesi ve bu çerçevede, halen toplamda 4 ay olan ücretli izin süresinin 1 yıla çıkarılmasını, uygun olan meslekler için de daha sonrası için uzaktan-esnek emek harcama seçeneklerinin değerlendirilmesini talep etti.
Bununla beraber, hususi sektörde çalışan hanımefendilerin iş güvencesi ve kıdem tazminatı mevzusundaki çekinceler sebebiyle çocuk yapmaktan kaçındığı tespiti yapılmış oldu. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in de nüfus artış politikalarına destek verdiği açıklandı. MKYK’da meydana getirilen değerlendirmelerin arkasından, ilgili bakanlıklar olan Aile ve Toplumsal Politikalar Bakanlığı, Sıhhat Bakanlığı ile Emek harcama ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nın bu mevzuda emek harcama yapması kararlaştırıldı.
“DOĞURGANLIK DÜŞÜŞÜ YALNIZCA TÜRKİYE’YE ÖZGÜ DEĞİL”
BBC Türkçe’ye konuşan AK Parti kurmayları, doğurganlık hızındaki düşüşün yalnızca Türkiye’ye özgü bir durum olmadığını, birçok gelişmiş Avrupa ülkesinde de nüfusun yaşlandığına dikkat çekerek, Türkiye’nin de “yaşlı nüfus” tehditiyle karşı karşıya olduğuna değiniliyor. Bu bağlamda doğurganlığı çoğaltmak adına ücretli doğum izni süresinin artırılması teşvik unsurlarından birisi olarak düşünülmekte olup bu mevzuda değişik formüller tartışılıyor. Öne çıkan seçenek ise çocuk sayısına nazaran doğum izninin kademeli artırılması yönünde.
AK Parti kurmayları, söz mevzusu formülü şöyleki açıklıyor:
“Çocuğun, ebeveyn sevgisi, şefkatine en fazlaca 0-3 yaş içinde ihtiyacı var. Sadece annenin emek vermesi sebebiyle zorunluluktan kreşe gitmek zorunda kalıyor. En azından 3 yaşına kadar annenin yanında olmalı.
“Devlet bu mevzuda kolaylaştırıcı, teşvik edici olmalı. Bunun için kademeli doğum izni artışı uygulanabilir. Mesela, ilk çocuk için 8 ay, ikinci çocuk olduğunda 10 ay, üçüncü çocuk için de doğum izni 1 yıla çıkarılabilir.”
AK Parti kaynaklarının verdiği bilgiye nazaran doğum izni süresinin artırılmasının yönetimsel düzenleme olarak yapılabileceği değerlendirilirken, gereksinim olması halinde yasal değişikliğe de gidilmesi planlanıyor. Hususi sektörde çalışan hanımefendilerin iş güvencesi, kıdem tazminatı ve öteki özlük haklarının güvence altına alınabilmesi için destek verilebileceği aktarılıyor. Aile ve Toplumsal Politikalar Bakanlığı’nın aile destek programı bütçesinden bu desteğin sağlanması seçeneği üstünde duruluyor.
“TÜRKİYE’DE DOĞUM İZNİ 4 AY UYGULANIYOR”
Türkiye’de halihazırda kamu ve hususi sektörde ücretli doğum izni 2 ay doğum öncesi, 2 ay doğum sonrası olmak suretiyle 4 ay uygulanmaktadır. Kamu çalışanları isterlerse 2 yıla kadar, {özel sektör} çalışanları ise 6 aya kadar parasız doğum izni kullanabiliyor.