Sistemik önemdeki markaların boykot meselesi

İsrail’in 7 Ekim’den bu yana Gazze’de sertliğini giderek artırdığı vahşetin, soykırım boyutuna ulaştığını artık tüm dünya kamuoyu kabul ediyor. Dünya kamuoyu diyorum şundan dolayı 70 senedir devam eden Filistin davasında ilk kez devletlerden oldukça, halklar İsrail’i lanetliyor, mazlum Filistinlilere sahipleniyor. Bugün BM’nin bile söz geçiremediği egemen güçlerin devlet/hükümet temsilcileri bu soykırımda İsrail’in yanında duran açıklamalar yaparken, derhal her hafta sonu geniş kitlelerin katılımları ile başta Avrupa olmak suretiyle büyük şehir meydanlarında Filistin ile dayanışma gösterileri yapılıyor. Meseleyle ilgili yalnız protesto yürüyüşleri değil bununla beraber dünya genelinde eşi görülmemiş bir ekonomik boykot da söz mevzusu. Elden ele dolaşan bir boykot markaları listesine toplumsal medyada siz de kesinlikle denk gelmişsinizdir. Listeler çeşitli, birinde olan bir marka başka bir listede olmayabiliyor. Bu listeler iyi mi ortaya çıkıyor, kriterler neler, hangi marka niçin boykot ediliyor/edilmeli, bu mevzuda durum birazcık karışık benzer biçimde. Markaların ortaklık yapısını az-çok bilen ve hatta bir kısmının hissedarlarını tanıyan bir iktisat gazetecisi olarak benim bile aklım karışıyor kimi zaman. Aklımı en oldukça karıştıran markalardan biri Coca Cola sözgelişi. Niçin özetle anlatayım: Türkiye’de Coca Cola üretimi ve satışı Anadolu Grubu‘nun bünyesinde etkinlik yürüten Coca Cola İçecek şirketi tarafınca gerçekleştiriliyor. 7 sektörde faaliyeti olan Anadolu Grubu’nun, 19 ülkede, 86 üretim tesisi ve 95 bin çalışanı bulunuyor. Satın alma görüşmeleri devam eden Bangladeş operasyonu ve Türkiye ile beraber 12 ülkede 33 fabrikası bulunan Coca Cola İçecek’in yüzde 50.3’ü, yüzde 100 yerli sermayeli Anadolu Grubuna ilişik. Yüzde 28.9’u Türkiye’de halka açık. Geri kalanı da ABD merkezli The Coca Cola Company’ye ilişik. Ve işte protesto edilen de bu The Coca Cola Company. Tam da bu aşamada bir informasyon daha vereyim; The Coca Cola Company de New York Borsası’nda işlem gören, yüzde 100’ü halka açık bir şirket. Doğrusu Yahudi sermayesi muamelesi yapmış olup boykot edilen The Coca Cola Company’nin yüzbinlerce hissedarı var. Bir de Coca Cola’nın biri Gazze’de olmak suretiyle Filistin’de 5 fabrikası bulunduğunu ekledik mi; işler daha da karışacak benzer biçimde. Yetmedi bir de ‘hedefli boykot’ terimi çevresinde Filistinlilerin oluşturduğu ve pek oldukça ABD’li markanın bulunmuş olduğu bir boykot sıralaması bulunduğunu ve bu listede Coca Cola’nın yer almadığını söylesem, ne düşünürsünüz?

Sadede gelecek olursak; Coca Cola benzer biçimde dünyanın derhal her ülkesinde faaliyeti bulunan oldukça sayıda global marka var. Bunlara sistemik önemi bulunan markalar deniyor. Bu markaları yalnız ABD benzer biçimde tek bir ülkeye mal etmek artık pek mümkün değil.

Hedefim ne boykotu ve boykot edenleri sorgulamak ne de herhangi bir markayı korumak için çaba sarfetmek. Yalnız bu mevzuda oluşan informasyon kirliliğini azaltabilir miyim diye bakıyorum. O nedenle akıllardaki soruları geçenlerde bir araya geldiğimiz Anadolu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan‘a sormuş oldum. “Boykot demokratik bir haktır” diyerek söze başladı Özilhan ve şu şekilde devam etti: “Biz yanlış bilgilere dayanarak bu gündemin parçası olduğumuz için üzgünüz. Coca-Cola İçecek bir Türk şirketidir, sermayesi Türklere aittir, yöneticileri Türk’tür. Soğutucu dolaptan kasasına ve öteki hammaddelere kadar tedarik malzemelerini Türkiye’den sağlamaktadır.” Ne dersiniz Türkiye ve bölge ekonomisiyle bu kadar entegre Coca Cola’nın boykot edilmesi hedefe ne kadar hizmet ediyor? Yalnız Türkiye’de 1 milyon kişilik bir ekosistemi besleyen Coca Cola’ya dümdüz bir ABD şirketi muamelesi yapmak artık ne kadar mümkün. Esasen bundan dolayı olsa gerek Özilhan da son söz olarak bundan sonraki dönem için bu biçim bir boykotun önüne geçmek suretiyle iletişimde daha proaktif olacaklarını, kendilerini bundan sonrasında daha iyi anlatacaklarını ve bu yönde bir iletişimi devamlı yapacaklarını söylemeyi dikkatsizlik etmedi. Örnek olarak bundan sonrasında Coca Cola görsellerinin önünde Anadolu Grubu’nun simgesi A harfini görebiliriz.