– “Ocak ayında gerçekleşen yükselişin peşinden, izleyen dönemde enflasyonun ana eğiliminin zayıflayacağı değerlendiriliyor”
İSTANBUL (AA) – Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ocakta senelik enflasyonun temel mal ve enerjide yükselirken öteki ana gruplarda gerilediğini bildirdi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Ocak Ayı Fiyat Gelişimleri Raporu gösterildi.
Rapora gore, ocak ayında üretici tutarları aylık artışı, maliyet gelişmeleriyle uyumlu olarak kuvvetlenirken senelik üretici enflasyonu yatay seyretti.
Ocak ayında gerçekleşen yükselişin peşinden izleyen dönemde enflasyonun ana eğiliminin zayıflayacağı değerlendiriliyor.
Geçen ay tüketici tutarları yüzde 6,70 yükselirken, senelik enflasyon 0,09 puan ile sınırı olan bir oranda artarak yüzde 64,86 oldu. Ocakta organik gazın aylık tüketici enflasyonuna tesiri 0,23 puan, senelik enflasyona tesiri ise 0,35 puan olarak gerçekleşti.
Mevsimsellikten ve organik gaz etkisinden arındırılmış tüketici enflasyonunda geçen aylara kıyasla artış gözlendi.
Bu zamanda, B ve C endekslerinin senelik değişiklik oranları sırasıyla 0,34 ve 0,16 puan azalarak yüzde 67,68 ve yüzde 70,48 oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), hane halkı tüketim kalıplarındaki değişimleri göz önüne alarak tüketim sepeti ve ağırlık yapısını her senenin başlangıcında güncelliyor. Buna gore, 2024 senesinde besin ve daha belirgin olarak enerji alt gruplarının sepet içindeki ağırlıkları gerilerken, temel mal ve hizmet gruplarının ağırlıkları arttı.
Bu doğrultuda B ve C göstergelerinin ağırlıkları sırasıyla 1,89 ve 3,35 puan yükselişle yüzde 72,82’ye ve yüzde 59,55’e ulaştı. Senelik tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, bu zamanda enerji ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 0,61 ve 0,58 puan artarken, besin, alkol-tütün-altın ve temel mallar gruplarının katkıları sırasıyla 0,72, 0,26 ve 0,12 puan düştü.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, aylık artışlar önceki aya kıyasla B ve C endekslerinde belirgin şekilde terfi etti.
Fiyat artışları B endeksini oluşturan grupların geneline yayılırken, hizmet grubundaki artış öne çıktı. Hizmet tutarları ocak ayında yüzde 12,14 ile mühim oranda yükseliş kaydederken, grup senelik enflasyonu 0,94 puan azalışla yüzde 89,72 oldu.
Aylık fiyat artışları grup geneline yayıldı, senelik enflasyon kira ve ulaştırma hizmetlerinde terfi etti, haberleşmede oldukça belirgin olmak suretiyle öteki alt gruplarda geriledi.
Öteki hizmetlerde yüzde 14,99 olan yüksek aylık artışta geçmiş enflasyona endeksleme ve zamana bağlı fiyatlama davranışının yaygın olduğu sıhhat hizmetleri, tekrardan değerlemeye bağlı kalemler, araç-gereç ve iş gücü giderlerini de içeren bakım onarımın yanı sıra eğlence-kültür ve sigorta hizmetlerindeki yükselişlerin tesiri hissedildi.
KİRA GRUBUNDA AYLIK ARTIŞ ÖNEMLİ ÖLÇÜDE GÜÇLENDİ.
Rapora gore, asgari ücret ve kırmızı et başta olmak suretiyle besin fiyatlarındaki gelişmelerin yansıdığı lokanta otel alt grubunda aylık artış yüzde 12,17 ile yüksek oranda gerçekleşti.
Kira grubunda aylık artış sözleşme yenileme sayısındaki yükseliş kaynaklı etkilerle yüzde 11,46 ile mühim seviyede güçlenirken bu grupta senelik enflasyon 3,26 puan artışla yüzde 111,84 seviyesine çıktı.
Iletişim alt grubu yüzde 2,37 olan görece ılımlı artış oranı ile hizmet grubu genelinden ayrıştı. Temel mal grubu senelik enflasyonu 0,54 puanlık sınırı olan bir artışla yüzde 53,35 oldu.
Ocak ayında senelik enflasyon öteki temel mallarda yükselirken kalan alt gruplarda yatay seyretti. Dayanıklı mal (altın hariç) tutarları yüzde 4,80 arttı, alt grup senelik enflasyonu 0,17 puanlık düşüşle yüzde 60,53 oldu.
Ocak ayında mobilya tutarları yüzde 10,61 yükselirken, beyaz eşya ve otomobil tutarları sırasıyla yüzde 6,53 ve yüzde 2,78 artış kaydetti.
Öteki temel mallar alt grubunda fiyatların yüzde 5,48 yükselmesiyle senelik enflasyon 2,12 puanlık artışla yüzde 52,54 olarak gerçekleşti. Kuvvetli fiyat artışlarının alt grup geneline yayılmış olduğu gözlendi.
Mevsimsel etkilerle, giyim ve ayakkabı alt grubunda fiyatlar yüzde 1,86 gerilerken, senelik enflasyon 0,15 puanlık düşüşle yüzde 39,59 oldu.
Enerji tutarları ocak ayında yüzde 6,14 terfi etti, grup senelik enflasyonu da 5,70 puan artarak yüzde 32,89 seviyesinde gerçekleşti. Grup aylık fiyat artışında organik gaz tüketim gelişimleri kaynaklı etkisinde bırakır belirgin olmaya devam etti.
2023 yılı ikinci yarısında oluşan Yİ-ÜFE artışının ocak ayı itibarıyla ÖTV’ye yansıtılması ve Türk lirası eşeysel enerji fiyatlarındaki gelişmelerle akaryakıt ve tüp gaz tutarları sırasıyla yüzde 7,82 ve 10,75 arttı.
Şebeke suyu fiyatlarındaki artış ise yüzde 4,89 oldu. Besin ve alkolsüz içecekler grubu tutarları ocak ayında yüzde 5,19 artarken, senelik enflasyon yüksek baz etkisiyle 2,30 puan düşerek yüzde 69,71 seviyesinde gerçekleşti.
KIRMIZI ET FİYATLARINDA YÜKSELİŞ DEVAM ETTİ
Senelik enflasyon işlenmemiş gıdada 3,88 puan, işlenmiş gıdada ise 1,72 puan gerileyerek sırasıyla yüzde 87,35 ve yüzde 56,33 olarak gerçekleşti. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, bundan önceki ay sebze tutarları öncülüğünde artan taze meyve sebze fiyatlarında bu zamanda sebze kaynaklı kısmi bir düzeltme seyredildi.
Öteki işlenmemiş besin grubunda kırmızı et fiyatlarında yükseliş devam ederken, patates ve bakliyat öteki dikkati çeken kalemler oldu.
Böylelikle, işlenmemiş besin aylık enflasyonu yüzde 7,01 oranında gerçekleşti. İşlenmiş besin grubunda ise ekmek-tahıllarda fiyat artışları güçlenirken, işlenmiş et ürünleri öne çıkan öteki kalem olarak belirlendi.
Alkollü içecekler ve tütün tutarları yüzde 4,92 artarken, senelik enflasyon 9,66 puan düşüşle yüzde 61,60’a geriledi. Yİ-ÜFE artışı kaynaklı vergi ayarlaması tutarları yukarıya çeken temel unsur olarak gerçekleşti.
Tütün ürünlerindeki vergi reformu sonucu fiyat artışı daha sınırı olan bir halde görüldü. Yurt içi üretici tutarları ocak ayında yüzde 4,14 oranında artarken, senelik enflasyon yatay bir seyir izleyerek yüzde 44,20 oldu. Ana endüstri gruplarına gore bakıldığında, enerji tutarları ocak ayında gerilerken, öteki alt gruplarda fiyat artışları güçlendi.
Öte taraftan, senelik enflasyon ara malı kalemi hariç alt grupların tümünde düşüş kaydetti. Aylık fiyat gelişimleri sektörler bazında incelendiğinde fiyat artışlarının genele yayılmış olduğu izlenirken, temel eczacılık, basım ve kayıt hizmetleri, makine ekipmanları, öteki madencilik ve kağıt ile kağıt ürünleri kalemleri ön plana çıktı.