Gömü ve Maliye Bakanlığı işlenmemiş altın ithalatındaki kota tedbirlerine ilişkin açıklamada bulunmuş oldu.
“OLUMSUZ ETKİSİNİN AZALTILMASI AMACIYLA TEDBİR ALINMASINA İHTİYAÇ DUYULMUŞTUR”
Açıklamada, TÜİK verilerine bakılırsa 2022’de işlenmemiş altın ithalatının bundan önceki yıla bakılırsa miktar bazında ortalama yüzde 200’ün üstünde artışla 379,2 ton (20,4 milyar dolar) bulunduğunun anımsatıldığı açıklamada, bu miktarın, 2023’ün 7 ayında ise ortalama 320 ton (19,2 milyar dolar) olduğu açıklandı.
Açıklamada, Merkez Bankası tarafınca piyasaya sürülen ödemeler dengesi istatistiklerine bakılırsa, 2022’de 49,1 milyar dolar olan cari işlemler açığının 19,4 milyar dolarının (yüzde 39’u) net altın ithalatı kaynaklı olduğuna işaret edilerek, “Geçen senenin 7 ayında ise cari işlemler açığı 42,3 milyar dolar olmuş, net altın ithalatı 17,7 milyar dolar ile açığın yüzde 42’sini oluşturmuştur. Altın ithalatında yaşanmış olan artışın cari dengeye negatif tesirinin azaltılması amacıyla işlenmemiş altın ithalatına yönelik önlem alınmasına gereksinim duyulmuştur.” bilgisi verildi.
İşlenmemiş altın ithalatının azaltılmasına yönelik çeşitli siyaset tedbirleri değerlendirildiğine, süratli ve etkili bir önlem olarak kota uygulanmasına karar verildiğine dikkat çekilen açıklamada, kota uygulamasına 7 Ağustos 2023’ten itibaren geçilmiş olduğu ve aylık kota miktarının, işlenmemiş altın ithalatının uzun dönem aylık averajı olan 8 tonun 1,5 katı olacak şekilde 12 ton olarak belirlendiği bildirildi.
Açıklamada, kambiyo mevzuatı uyarınca işlenmemiş altın ithalatının Bakanlıkça yetkilendirilen kıymetli madenler aracı kuruluşları vesilesiyle yapıldığı ve kotanın söz mevzusu şirketlerce meydana gelen ithalat işlemlerinde uygulanmış olduğu açıklandı.
KOTA DAĞILIMI KURAL BAZLI GERÇEKLEŞTİRİLDİ
Kıymetli madenler aracı kuruluşu olmayan kişilerce yalnızca dahilde işleme rejimi (DİR) kapsamında işlenmemiş altın ithal edilmesinin mümkün olduğuna işaret edilen açıklamada, DİR kapsamında meydana gelen işlenmemiş altın ithalatı işlemlerinin kota uygulamasının haricinde tutulduğu aktarıldı.
Açıklamada, aylık kota miktarının dağılımı için belirleyici kriter olarak kıymetli madenler aracı kurumlarının Ocak 2022-Temmuz 2023 döneminde gerçekleştirdiği ve kota uygulaması kapsamındaki işlenmemiş altın ithalatı miktarlarının esas alındığı bildirilerek, dağılımın nesnel şekilde, kaide bazlı gerçekleştirildiği ifade edildi. Ek olarak, belirtilen dönemde kota kapsamına giren işlenmemiş altın ithalatını gerçekleştirmemiş sadece kota uygulamasından sonrasında ithalat yapmak isteyen firmalar için bir biriki miktarı ayrılmış olduğu açıklandı.
MÜCEVHER İHRACATÇILARI İÇİN KOTA TAHSİS EDİLDİ
Kota uygulaması sürecinde kıymetli madenler aracı kuruluşu olmayan mücevher ihracatçısı firmaların hammaddeye sınırı olan erişim ve internasyonal piyasalarla oluşan fiyat marjlarının yüksekliği sebebiyle mesele yaşadığının Bakanlığa iletildiğine işaret edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
“Sorunların giderilmesini teminen kotanın bir kısmı yalnız mücevher ihracatçıları için bankalar üstünden kullanılmak suretiyle tahsis edilmiştir. Böylelikle, mücevher ihracatçılarının söz mevzusu bankalara başvurarak DİR haricinde gerçekleştirdikleri ihracat işlemlerini tevsik etmek suretiyle, yaptıkları ihracatın miktarına uygun şekilde işlenmemiş altın satın alabilmelerine olanak sağlanmıştır. Takip eden dönemde sektörle meydana gelen toplantılarda dile getirilen hususlar, Bakanlığımıza intikal eden talepler ve geri bildirimler sonucunda, internasyonal piyasalarla oluşan fiyat marjlarının azaltılması ve uygulamanın etkinliğinin artırılabilmesi için kota dağılımında kıymetli madenler aracı kurumlarının oranı azaltılarak mücevher ihracatçılarına satış için tahsis edilen kota artırılmış, ek olarak üretici ve ihracatçıların hammadde ihtiyacının daha geniş kapsamda karşılanabilmesini teminen Tecim Bakanlığı tarafınca yetkilendirilmiş kuyum işletmelerine satılmak suretiyle iki kamu bankasına kotanın bir kısmı tahsis edilmiştir.”
Açıklamada, mevcut aylık 12 tonluk işlenmemiş altın ithalatı kotasının dağılımına da yer verilerek, “Ortalama yüzde 25’i mücevher ihracatçılarına satış için yüzde 38’i kuyum işletmelerine satış için yüzde 33’ü 2022 ve 2023 yıllarında kota uygulaması kapsamına giren işlenmemiş altın ithalatı gerçekleştirmiş kıymetli madenler aracı kuruluşları için yüzde 4’ü ise Ocak 2022-Temmuz 2023 döneminde ithalat işlemi gerçekleştirmemiş sadece uygulama sonrasında ithalat yapmak isteyen kıymetli madenler aracı kuruluşları için biriki olarak tahsis edilerek uygulanmaktadır.” ifadesi kullanıldı.
İŞLENMEMİŞ ALTIN İTHALATI GERİLEDİ
TÜİK verilerine bakılırsa, uygulamaya başlanan Ağustos 2023’ten yıl sonuna kadar işlenmemiş altın ithalatının bundan önceki senenin aynı dönemine bakılırsa 3,2 milyar dolar düşüşle 10,3 milyar dolar, miktar bazında yüzde 32,7 azalışla 169,6 ton olduğuna dikkat çekilen açıklamada, şu değerlendirme yapılmış oldu:
“2024 yılının ilk iki ayında ise işlenmemiş altın ithalatı bundan önceki senenin aynı dönemine bakılırsa 6,8 milyar dolar düşüşle 2,1 milyar dolar gerçekleşmiştir. Bu zamanda işlenmemiş altın ithalatı miktar bazında yüzde 77,9 düşüşle 33,1 tona gerilemiştir. Şubat itibarıyla 12 aylık birikimli cari açık 31,8 milyar dolar seviyesindedir. Önümüzdeki dönemde cari dengede iyileşmenin sürmesi beklenirken, altın dengesinin de bu görünüme pozitif katkı vermeye devam edeceği değerlendirilmektedir. Bu çerçevede, kota uygulamasının işlenmemiş altın ithalatını sınırlayarak cari işlemler dengesini pozitif etkilediği görülmektedir.”
Açıklamada, Bakanlık tarafınca kota uygulamasının yakından izleneceği belirtilerek, şunlar kaydedildi:
“Sektörün ve vatandaşların yaşamış olduğu sorunların en aza indirilmesini teminen kıymetli madenler aracı kurumlarının, mücevher ihracatçılarının ve kuyum işletmelerinin ihtiyaçlarının karşılanması, piyasada oluşan fiyat marjlarının azaltılmasına yönelik kota tahsisatları içinde aktarımlar yapılmaktadır. Nitekim bahse mevzu uygulamalar sonrasında sektörün hammaddeye erişimi artmış ve fiyat marjlarının azaldığı gözlemlenmiştir. Bakanlığımızca önümüzdeki dönemde de sektörün hammadde ihtiyacı ile ihracat ve döviz kazandırıcı faaliyette bulunan sektör aktörlerinin işlenmemiş altına erişimlerinin artırılması önceliklendirilerek, uygulamanın yakından izlenmesine ve lüzumlu tedbirlerin ivedilikle alınmasına devam edilecektir.”