Homolog kromozomlar, bir organizmanın hücrelerinde bulunan ve genetik materyalin (DNA’nın) taşındığı çift kromozomlardır. Bu kromozomlar, birbirine benzer sadece tam olarak aynı olmayan genetik bilgiyi taşırlar. Bir organizmanın her hücresinde, her bir ebeveyninden bir homolog kromozom çifti bulunur. Bilhassa hücre bölünmesinde vazife alırlar ve genetik çeşitlilikle ilgilenenlerin homolog kromozom ve tetrat aynı şey mi, nedir, nerede bulunur şeklinde mevzular ilgi odağı olmuştur.
Homolog Kromozom Nedir?
Homolog kromozomlar, genetik çeşitliliği elde eden çaprazlama (rekombinasyon) sürecinde mühim bir rol oynarlar. Çaprazlama esnasında, homolog kromozomlar benzer bölgeler içinde genetik materyalin karşılıklı değişimi gerçekleştirir. Bu, yeni genetik kombinasyonların oluşmasına ve bireyler içinde genetik çeşitliliğin artmasına katkıda bulunur. Bu çeşitlilik, türlerin evrimi ve uyum sağlaması için önemlidir.
Homolog kromozomlar, biri anneden biri babadan gelen ve biçim ve büyüklük bakımından aynı olan kromozomlardır. Aynı karaktere tesir ederler. Gen dizilişleri genel anlamda değişik olabildiği şeklinde aynı da olabilir. Mayoz bölünme esnasında tetrad, sinaps ve crossing-over homolog kromozomlar içinde görülür. Homolog kromozomların özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
-
Sayıları türe göre farklılık gösterir. Mesela, insanda 23 çift homolog kromozom varken, meyve sineğinde 4 çift homolog kromozom bulunur.
-
Sentromer isminde olan bir bölge ile ikiye ayrılırlar.
-
Her bir homolog kromozomun iki kolu bulunur.
-
Homolog kromozomların genleri aynı lokuslarda bulunur.
Homolog Kromozom ve Tetrat Aynı Şey Mi, Nerede Bulunur?
Bilhassa diploit organizmalarda (bir çok hayvan ve nebat türleri şeklinde), bir organizmanın her bir hücresinde homolog kromozomlar bulunur. Bunlar, organizmanın her bir ebeveyninden bir homolog kromozomun birbirine eşleşen versiyonlarıdır. Mesela, insanlarda her somatik hücre 23 homolog kromozom çifti ihtiva eder, şu demek oluyor ki toplamda 46 kromozom vardır. İnsanlarda homolog kromozom çiftleri, biri babadan (paternal) ve diğeri anneden (maternal) gelen 23 kromozomdan oluşur.
Homolog kromozom ve tetrat aynı şey değildir. Homolog kromozomlar, biri anneden biri babadan gelen ve biçim ve büyüklük bakımından aynı olan kromozomlardır. Tetrat ise mayoz bölünmenin profaz I aşamasında homolog kromozomların birbirine kenetlenmesiyle oluşan yapıdır. Homolog Kromozom ve Tetrat arasındaki arkları şu şekilde sıralayabiliriz:
-
Homolog kromozomlar tüm hücrelerde bulunurken, tetratlar yalnızca mayoz bölünme geçirecek hücrelerde bulunur.
-
Homolog kromozomlar, ebeveynlerden gelen kromozomların bir araya gelmesi ile meydana gelirken tetratlar homolog kromozomların birbirine kenetlenmesi ile meydana gelir.
-
Homolog kromozomlar, Kalıtımı ve genetik çeşitliliği sağlarken tetratlar Crossing-over vakasının gerçekleşmesini sağlar.