Türkiye İstatistik Kurumu, ‘İstatistiklerle Hanım, 2023’ bültenini yayımladı. Buna bakılırsa 31 Aralık 2023 zamanı itibarıyla, hanım nüfus 42 milyon 638 bin 306, adam nüfus 42 milyon 734 bin 71 oldu. Toplam nüfusun yüzde 49,9’unu bayanlar, yüzde 50,1’ini erkekler oluşturdu. Hanımefendiler ile erkekler arasındaki oransal denge, hanımefendilerin daha uzun yaşaması sebebiyle, 60 ve daha yukarı yaş grubundan itibaren hanımefendilerin lehine değişti. Hanım nüfusun oranı, 60-74 yaş grubunda yüzde 52,1 iken 90 ve üstü yaş grubunda yüzde 70,2 oldu.
KADINLAR 5,5 YIL DAHA UZUN YAŞIYOR
Doğuşta beklenen yaşam süresi 2020-2022 döneminde Türkiye geneli için 77,5 yıl iken hanımlarda 80,3 yıl, erkeklerde 74,8 yıl oldu. Genel olarak hanımefendilerin erkeklerden daha uzun yaşamış olduğu ve doğuşta beklenen yaşam süresi farkının 5,5 yıl olduğu görüldü. 2022 senesinde 15 ve daha yukarı yaşlarındaki kişilerin yüzde 20,2’sinin obez, yüzde 35,6’sının ise obez öncesi durumda olduğu görüldü. Bayanların yüzde 23,6’sının obez ve yüzde 30,9’unun obez öncesi durumda, adamların yüzde 16,8’inin obez ve yüzde 40,4’ünün obez öncesi durumda olduğu görüldü.
ORTALAMA EĞİTİM SÜRESİ KADINLARDA 8,5 YIL
Türkiye geneli için averaj eğitim süresi 2011 senesinde 7,3 yıl, hanımlarda 6,4 yıl, erkeklerde 8,3 yıl iken, 2022 senesinde Türkiye genelinde 9,2 yıl, hanımlarda 8,5 yıl, erkeklerde 10,0 yıl oldu. Minimum bir eğitim düzeyini tamamlayan 25 ve daha yukarı yaşlarındaki bireylerin toplam nüfus içindeki oranı, 2008 senesinde yüzde 75,1 iken 2022 senesinde yüzde 91,3 oldu. Bu oran cinsiyete bakılırsa incelendiğinde, 2008 senesinde minimum bir eğitim düzeyini tamamlayan 25 ve daha yukarı yaşlarındaki hanımefendilerin oranı yüzde 67,5, adamların oranı yüzde 82,8 iken, bu oran 2022 senesinde hanımlarda yüzde 86,7, erkeklerde ise yüzde 96,1 oldu. Yüksekokul, fakülte, yüksek lisans ve doktora mezunu olan 25 ve daha yukarı yaşlarındaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranı, 2008 senesinde yüzde 9,1 iken 2022 senesinde yüzde 23,5 oldu. Bu oran cinsiyete bakılırsa incelendiğinde, 2008 senesinde yükseköğretim mezunu olan 25 ve daha yukarı yaşlarındaki hanımefendilerin oranı yüzde 7,1, adamların oranı yüzde 11,2 iken bu oran 2022 senesinde hanımlarda yüzde 21,6, erkeklerde ise yüzde 25,5 oldu.
YÜKSEKÖĞRETİM MEZUNU KADINLARIN İŞ GÜCÜNE KATILIM ORANI YÜZDE 68,8
2022 senesinde 15 ve daha yukarı yaşlarındaki nüfusun iş gücüne katılma oranı yüzde 53,1 kaydedildi. Bu oran hanımlarda yüzde 35,1, erkeklerde ise yüzde 71,4 oldu. Bayanların eğitim seviyesi yükseldikçe iş gücüne daha çok katıldıkları görüldü. Okuryazar olmayan hanımefendilerin iş gücüne katılma oranı yüzde 13,9, lise altı eğitimli hanımefendilerin iş gücüne katılma oranı yüzde 27,1, lise mezunu hanımefendilerin iş gücüne katılma oranı yüzde 36,1, mesleki yada teknik lise mezunu hanımefendilerin iş gücüne katılma oranı yüzde 43 iken, yükseköğretim mezunu hanımefendilerin iş gücüne katılma oranı yüzde 68,8 oldu.
KADINLARIN İSTİHDAM ORANI ERKEKLERİN YARISINDAN DAHA AZ
2022 senesinde 15 ve daha yukarı yaşlarındaki nüfusun istihdam oranı yüzde 47,5 oldu. Bu oran hanımlarda yüzde 30,4, erkeklerde ise yüzde 65 kaydedildi. En yüksek istihdam oranı yüzde 54,1 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesinde, en düşük istihdam oranı ise yüzde 33,8 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde gerçekleşti. En yüksek hanım istihdam oranı, yüzde 37,4 ile TR90 (Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane) bölgesinde, en düşük hanım istihdam oranı ise yüzde 18,2 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde gerçekleşti. En yüksek adam istihdam oranı, yüzde 72,8 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesinde, en düşük adam istihdam oranı ise yüzde 50,8 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde gerçekleşti.
Hanesinde 3 yaşın altında evladı olan 25-49 yaş grubundaki bireylerin istihdam oranı, 2014 senesinde yüzde 59,8 iken 2022 senesinde yüzde 60,5 oldu. Bu oran cinsiyete bakılırsa incelendiğinde, 2022 senesinde hanesinde 3 yaşın altında evladı olan 25-49 yaş grubundaki hanımefendilerin istihdam oranı yüzde 28, adamların istihdam oranı ise yüzde 90,5 olarak gerçekleşti. Cinsiyetler arası ücret yada kazanç farkı tüm eğitim düzeylerinde adam lehine gerçekleşti. Senelik averaj brüt ücret-maaş ile hesaplanan gösterge için adam ve hanım arasındaki en yüksek fark yüzde 17,1 ile yükseköğretim mezunlarında, en düşük fark yüzde 12,4 ile ilköğretim ve altı mezunlarda gerçekleşti. Senelik averaj brüt kazanç ile hesaplanan gösterge için ise en yüksek fark yüzde 19,6 ile lise mezunlarında, en düşük fark ise yüzde 14,5 ile ilköğretim ve altı mezunlarda gerçekleşti.
KADIN BÜYÜKELÇİ ORANI YÜZDE 27,3
Hanım büyükelçi oranı 2011 senesinde yüzde 11,9 iken 2023 senesinde yüzde 27,3 oldu. Adam büyükelçi oranı ise 2011 senesinde yüzde 88,1 iken 2023 senesinde yüzde 72,7 oldu. 2023 yıl sonu itibarıyla 599 milletvekili içinde hanım milletvekili sayısı 119, adam milletvekili sayısı ise 480 oldu. Meclisteki hanım milletvekili oranı 2007 senesinde yüzde 9,1 iken, 2023 senesinde yüzde 19,9’a terfi etti.
KADIN PROFESÖR ORANI YÜZDE 33,9
Yükseköğretimde görevli hanım profesör oranı 2010-2011 öğretim senesinde yüzde 27,6 iken 2022-2023 öğretim senesinde yüzde 33,9 oldu. Yükseköğretimde görevli hanım doçent oranı ise 2010-2011 öğretim senesinde yüzde 32,2 iken 2022-2023 öğretim senesinde yüzde 40,8’e çıktı. Şirketlerde üst ve orta düzey yönetici pozisyonundaki hanım oranı 2012 senesinde yüzde 14,4 iken 2022 senesinde yüzde 19,6 oldu.
ORTALAMA İLK EVLENME YAŞI KADINLARDA 25,7
İlk evliliğini 2023 senesinde yapmış olan hanımefendilerin averaj evlenme yaşı 25,7 iken adamların averaj evlenme yaşı 28,3 oldu. Averaj ilk evlenme yaşlarının en yüksek olduğu il, hanımlarda 29 yaş, erkeklerde 32,7 yaş ile Tunceli oldu. Averaj ilk evlenme yaşlarının en düşük olduğu il ise hanımlarda 22,9 yaş ile Ağrı, erkeklerde 26,2 yaş ile Şanlıurfa olarak gerçekleşti. Evliliklerde eşler arasındaki eğitim farkı incelendiğinde, 2022 senesinde hanımefendilerin yüzde 38,9’unun kendilerinden daha yüksek eğitimli erkeklerle evli olduğu görüldü. Eşlerinden daha yüksek eğitimli olan hanımefendilerin oranının yüzde 16,2, eğitim seviyeleri aynı olan eşlerin oranının ise yüzde 42,8 olduğu görüldü. 2023 senesinde kesinleşen boşanma davaları sonucu evlatların velayeti çoğunlukla anneye verildi. Annenin velayetine verilen çocuk oranı yüzde 74,9 iken babanın velayetine verilen çocuk oranı yüzde 25,1 oldu.
KADINLAR GECE YÜRÜRKEN GÜVENSİZ HİSSEDİYOR
2023 senesinde yaşadıkları çevrede gece yalnız yürürken kendilerini güvensiz hissedenlerin oranı yüzde 18,9 iken bu oran hanımlarda yüzde 27,4, erkeklerde yüzde 10,2 oldu. Bayanların yüzde 56,3’ü, adamların ise yüzde 75,8’i yaşadıkları çevrede gece yalnız yürürken kendilerini güvende hissetti. Evde yalnız olduklarında kendilerini güvensiz hissedenlerin oranı 2023 senesinde yüzde 4,6 iken bu oran hanımlarda yüzde 6,3, erkeklerde yüzde 2,7 oldu. Bayanların yüzde 83,4’ü, adamların ise yüzde 90,8’i evde yalnız olduklarında kendilerini güvende hissetti.