Bazı günler uyandığımda toplumsal medyanın hayatımızdan tamamen çıkmış olmasını temenni ediyorum. Ve bu mevzuda yalnız olmadığımı oldukca iyi biliyorum. Toplumsal medya, maalesef bazı kullanıcılarını teşhirciye, bazılarını da röntgenciye dönüştürdü. Kimileri, asla kimseyi ilgilendirmeyen, ilgilendirmemesi ihtiyaç duyulan fikirlerini, görüntülerini, aklına ne gelirse toplumsal medya hesaplarına boca ediyor. Kimileri de bu tarz şeyleri takip ederek kendine çıkar elde ediyor. Soyguncuların, dolandırıcıların arenası olan toplumsal medya bununla birlikte bir kin ve hiddet kusma alanı. İşin içine bir de toplumsal ve siyasal mühendislik operasyonları girdiğinde durum oldukca daha derin bir tehlikeye dönüşüyor. Fakat bugünkü mevzumuz teknoloji titanlarının algoritmik nepotizmi ya da toplumsal medyada ülke ve dünya genelinde operasyon yapma kabiliyeti olan şahıs ve kurumlar değil. Toplumsal medyayı, haftasonu yaşadığımız iki örnekten yola çıkarak, web görmüş saf köylü tadındaki kullanıcı davranışları üstünden değerlendirelim.
Türkiye toplumsal medya kullanıcı sayıları açısından dünyanın önde gelen ülkelerinden. Birkaç sayı vereyim; wearesocial.com‘a nazaran bugün dünyada web kullananların sayısı 5.16 milyar. Dünya genelinde toplumsal medya kullanıcısı ise 4.9 milyar. Bu sayı 2027 yılına kadar 5.85 milyara çıkacak. 86 milyon sözü geçen Türkiye’de ise 71.1 milyon şahıs web kullanıyor. Toplumsal medya kullanıcısı 67.1 milyon. Bu rakamın Türkiye’de 2027 yılına kadar 76.5 milyona çıkacağı hesaplanıyor. Düşünün, milyonlarca şahıs asla tanımadığı birine karacılık atma ya da atılan bir iftirayı destekleme, yayma ve sonunda da bir linçe katkı sağlama imkanı sunan minimum bir toplumsal medya hesabına haiz. Ve bunun somut neticelerini hissettiğimiz, linç, tehdit ve seviyesizlikte toplumsal medyada sınırların zorlandığı bir haftasonu geçirdik. Aklımda iki vaka kaldı. Biri ulusal bir sporcumuzun, bir paylaşımının, data doğru mu değil mi asla sorgulamadan peşine takılanların başlatmış olduğu acımasız bir THY linçi idi. Sonunda THY’nin mevzuyla ilgili bir sorumluluğu olmadığı ortaya çıktı fakat ne yazık ki minimum ulusal sporcularımız kadar gözbebeğimiz ulusal değerimiz THY yok yere bir linçe mevzu edildi. Toplumsal medyada terbiye satan hakkaniyet timsali (!) isimlere baktım, hiçbiri bir düzeltme gereği görmemiş. Ne de olsa kutuplaşma illetinin pençesindeki toplumumuzda karşı tarafın değerlerine hücum etmek prim yapıyor. Bir öteki örnek de futboldan. Galatasaray‘ın şampiyonluğunun peşinden Fenerbahçe (takımların yetkilileri dahil) taraftarları içinde toplumsal medya üstünden yürütülen tartışmalar, akıl alır şeklinde değildi.
Toplumsal medyada birkaç kez haksız yere linç yemiş biri olarak, yapmış olduğu her seferinde yanına kalan azgın kalabalığın paylaşımlarının bireyler üstünde ne kadar yıkıcı/yakıcı olabileceğini biliyorum. Yalnız linç değil, toplumsal medyada kurulan yalan dünyanın gençler üstündeki tesiri de ele alınması ihtiyaç duyulan bir mevzu. Toplumsal medya linçinin, nefret söyleminin önüne iyi mi geçilir, şu ana kadar çözebilmiş değiliz. Benim aklıma şimdilik toplumsal medya kullanımı için yeterlik mekanizması oluşturulması ve bu mevzuda okullarda eğitim verilmesi şeklinde çözümler geliyor. Iyi mi yapılır, bunun için ortak bir insanlık IQ’su gerekiyor. Bugün dünyada toplumsal medyanın fizyolojik ve ruhsal sertliği, nefret söylemini körüklediği mevzusu, sıkıdüzen ve ifade özgürlüğü şeklinde kavramlar çevresinde tartışılıyor. Çözümün bir parçası olmak için mevzuyu bizim de tartışmamız gerekiyor.
Linç ve sosyal medya kullanma ehliyeti
