Maymun çiçeği olarak da malum mpox virüsü, bilhassa Afrika’da hızla yayılan bir alt türüyle dikkat çekiyor.
Virüsün Avrupa’da ilk kez İsveç’te görüldüğü 15 Ağustos zamanı, Dünya Sıhhat Örgütü tarafınca bigün ilkin küresel acil durum olarak duyuru edilmişti. Şu anda, mpox salgınları dünya genelinde eş zamanlı olarak yaşanıyor ve bu duruma geçtiğimiz Eylül’de tespit edilen daha ölümcül “Clade 1b” alt türü sebep oluyor. Türkiye’de bu durumla başa çıkabilmek için bazı önlemler alınması gerekiyor.
Sıhhat Bakanlığı, 15 Ağustos’ta X üstünden yapmış olduğu açıklamada Türkiye’de 2024’te mpox vakasına rastlanmadığını duyurdu.
Açıklamada Türkiye’de “herhangi engelleme yada ek önlem ihtiyacı” bulunmadığı açıklandı:
“Bakanlığımızca lüzumlu emekler yürütülmekte, bilim kurulumuz ve sıhhat altyapımızla süreç hassasiyetle takip edilmektedir. Güncel bilgiler kamuoyunun bilgisine sunulacaktır.”
BBC Türkçe‘ye konuşan Gazi Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıklarından Profesör Hekim Esin Şenol, Türkiye’de maymun çiçeğine karşı şu ana kadar “etken tarama” yapılmadığını sadece münferit “sıhhat kurumu ya da personelin çabasıyla şimdiye kadar 10-12 olay tespit edildiğini” söylemiş oldu.
Şenol, maymun çiçeği virüsünün 2022’den bu yana değişik türlerinin etkili bulunduğunu vurgulayarak şunları ekledi; “Türkiye’de daha ilkin görüldüğünden eminiz. Fakat bu sayı, 2023’e kadarki türden Türkiye’de görülen olay sayısı. 2023’ten sonrasında 2. küresel acil ilanına neden olan tür Avrupa’da ilk kez İsveç’te görüldü. Hemen hemen Türkiye’de görülmedi. Vakaların %70’i Afrika’da, Avrupa ve ABD %30’unu karşılıyor. Şu an Avrupa’daki toplam olay sayısı 26 bin, ülkelerdeki vakalar yüzlü sayılarda fakat birazcık daha artmakta.”
Şenol, virüsün alt türünün daha süratli bulaştığını ve hastalığın daha şiddetli geçmesine yol açtığını söylemiş oldu ve “Ortak eşya kullanımı, tokalaşma, dokunma, öpüşme haricinde yakın temaslar bulaşmaya yol açabiliyor. Karşı karşıya yakın mesafede uzun soluklu konuşma ve nefes nefese değecek bir temasın olması mesela. Yakın temasta damlacık kanalıyla bulaşma olduğu düşünülüyor” dedi.
Şenol, maymun çiçeği salgınının yakından takip edilmesi icap ettiğini, sadece şu an için “korkacak bir şey olmadığını” açıkladı ve şunları kaydetti: “Küresel bir salgın tehdidi demek, eğer biz lüzumlu önlemleri almazsak süreç kontrolden çıkabilir demek. Yapmamız gerekenler: tüm hekimlerin bildirilmesi, sahanın koordine edilmesi, bir salgın hazırlık stratejisi planının ortaya konulması, aşı ve ilaç tedariğinin sağlanması ve etken taramanın yapılması.”
‘Hastalığın Türkiye’de olmama şansı düşük’
Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Profesör Hekim Mehmet Ceyhan ise Sıhhat Bakanlığı’nın açıklamasındaki “rastlanmadı” ifadesine dikkat çekti.
BBC Türkçe‘ye konuşan Ceyhan, “Bunu dediğiniz süre size bu şekilde bir hasta başvurmadı, vuranlarda da kontrol negatif çıktı anlama gelir. Kimse Türkiye’de olay yoktur diyemez” ifadesini kullandı.
Ceyhan bunun gerekçesini şöyleki sıraladı; “Şu sebeple Afrika’da başlamış olan, 13 Afrika ülkesine yayılan ve Avrupa, ABD, Asya ve Rusya benzer biçimde neredeyse tüm bu coğrafyalara yayılan bir salgın var. Biz o ülkelerden değişik bir tedbir almadık, dolayısıyla Türkiye’de olay var ise da şu an bilmiyoruz. Fakat bu kadar yayılmış bir hastalığın Türkiye’de olmama şansı birazcık düşük.”
Ceyhan, maymun çiçeğine karşı koronavirüs salgını döneminde olduğu benzer biçimde toplu kapanma ya da maske zorunluluğu benzer biçimde önlemler gerekmediğini vurgulayarak şunları aktardı; “Benim gördüğüm, alınmış bir tedbir yok. Tedbir diyince esasen COVID benzer biçimde solunum kanalıyla bulaşan büyük pandemilerden değişik bir hastalık bu. Maske kullanımı ya da iş yerlerinin vs. kapatılmasına gerek yok. Şu sebeple bu, temasla bulaşan bir hastalık. Erken dönemde tanı koyup, hastanın toplumla temasını kesmek kafi.”
Ceyhan, maymun çiçeği virüsü için aşı haricinde etkin bir koruma olmadığını, bunun için Türkiye’deki risk gruplarının belirlenip aşılanması icap ettiğini belirtti ve şunları belirtti;
“Risk grupları bilhassa Demokratik Kongo ve etrafındaki Somali, Nijerya, Gine benzer biçimde ülkelerden gelen insanoğlu. En büyük riski onlar taşıyor. Bu insanoğlu İstanbul’u Batı ülkelerine giden uçuşlar için oldukca sık kullanıyor. Afrika’dan Türkiye’ye gelen öğrenciler var.
“Öteki taraftan da Türk vatandaşları için düşünürseniz, neredeyse tüm Afrika ülkelerine THY’nin günlük uçuşları var. İş insanları sıkça gidip geliyor. Birçok yaygın derneğin kıtada faaliyetleri var. Belli ülkelerde Türk askerleri var. Bu grupların hepsini riskli kabul edip, ona nazaran tedbir almak lazım.”
Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Profesör Hekim Mehmet Ceyhan, maymun çiçeğinin solunum kanalıyla yayılan virüslere kıyasla daha yavaş yayıldığını ve can kaybının da daha azca bulunduğunu kaydederek: “Şu an içinde bulunduğumuz pandemide ölüm oranı yüzde 4. 2022’de daha azca tehlikeli bir tipini görmüştük, orada yüzde 1’di” diye konuştu.