Maymun çiçeği virüsü, çiçek hastalığı virüsünün akrabası olarak biliniyor ve Afrika’da olay sayılarındaki artış, Dünya Sıhhat Örgütü tarafınca acil durum ilanına niçin oldu.
Çiçek hastalığı aşısı, hastalığın ortadan kaldırılmasının arkasından 1980 yılından itibaren uygulanmıyor, sadece mevcut aşılar maymun çiçeği virüsüne karşı yüzde 80 oranında koruma sağlıyor.
Bu gelişmeler, vatandaşlarda “Dünya yeni bir küresel virüs salgınının eşiğinde mi?”, “Maymun çiçeği virüsü ülkemizi iyi mi etkisinde bırakır?” ve “Korunmak için ne yapmak gerekir?” şeklinde kaygı verici soruları gündeme getirdi. Bu soruları yanıtlamak suretiyle Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Merkezi Direktörü Prof. Dr. Önder Ergönül ve Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul ile görüşüldü. Uzmanlar, maymun çiçeği virüsünün yayılma potansiyeli, mevcut koruma şekilleri ve halk sağlığını korumak için alınması ihtiyaç duyulan önlemler hakkında bilgiler sundu.
AVRUPA’YA DA SIÇRADI
Son olarak 2022 senesinde oldukça sayıda kişiyi hasta eden ve ölümlere sebep olan virüsün yayılımının 2 yıl aradan sonrasında tekrardan artış gösterdiğini söyleyen Prof. Dr. Önder Ergönül “Maymundan kemirgenlere, sonrasında da insanlara bulaşan virüs, Afrika’dan çıkarak uzak ülkelere yayıldı. İnsanların bulundukları yerlerden başka bölgelere göçü ya da seyahatleri, virüs vakalarının ABD Birleşik Devletleri, İngiltere ve Avrupa’da da görülmesine sebep oldu” dedi.
EN ÖNEMLİ BELİRTİ DERİ DÖKÜNTÜLERİ
Hastalığın çiçek hastalığına benzer emarelerle ortaya çıktığını ifade eden Prof. Dr. Ergönül “İlk emareler içinde ateş, baş ağrısı, lenflerde şişlik, sırt ağrısı ve kas ağrıları bulunur. Hastalığın başlangıcından 1-3 gün içinde, yüzde, ayak tabanları ve ellerin avuç içleri ve vücudun öteki bölgelerinde suçiçeğine oldukça benzer kabarcıklar gelişir. Aşırı kaşıntı meydana getiren yada ağrılı olabilen döküntüler değişip değişik aşamalardan geçer ve sonunda kabuk oluşturup dökülüyor. Kimi zaman döküntüler deride iz bırakabilir” ifadelerini kullandı.
MAĞAZADA KIYAFET DENERKEN DİKKAT
Virüsün vücut sıvıları ile ve yakın temas sonucunda bulaştığını söyleyen Prof. Dr. Ergönül, korunma için kişisel hijyen kurallarına uyulması icap ettiğini belirterek “En mühim bulaş deposu döküntülerin içindeki virüs taşıyan iltihabın patlayarak bulaşması ya da enfekte deri döküntüleri yoluyladır. Bu yüzden korunabilmek için ilk olarak sık sık elleri yıkamak, başkasının kişisel eşyalarını kullanmamaktır” diye konuştu.
ÇİÇEK AŞISI YÜZDE 80 KORUYOR
1960 yılından bu yana malum maymun çiçeği virüsünün 1980’lerde dünya üstünden silinen ölümcül çiçek virüsünün akrabası bulunduğunu söyleyen Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul hastalığın aşısının bildiğimiz çiçek aşısı bulunduğunu belirterek “1980’e kadar çiçek hastalığından korunmak için aşı yapılıyordu. Bu yüzden 1980 yılından ilkin doğanlar çiçek aşısı olduğundan hastalığı hafifçe atlatabilir. Şu sebeple çiçek aşısının maymun çiçeği virüsüne karşı yüzde 80 koruyucu olduğu biliniyor. 1980 öncesinde aşı yaptırmış olanlar için aşının etkinliği azalmış olabilir. Sadece virüs aşılı kişiye bulaştığında, bağışıklık sistemi onu anımsayacağı için antikor üretmeye adım atar. Böylece çiçek aşısı yaptırmış şahıs hastalığı daha hafifçe geçirecektir” dedi.
PANİK HAVASINA GEREK YOK AMA TEDBİRLİ OLALIM
Sıhhat Bakanı Prof. Dr. Kemal Memişoğlu’nun Türkiye’de olay görülmediğine ilişkin açıklamasını değerlendiren Prof. Dr. Bülent Ertuğrul “Türkiye’de tespit edilmiş olay olmayabilir sadece bölgeden gelenlerin taraması yapılmadığı için bu olmayacağı anlamına gelmiyor. Bölgeden gelen ya da oraya gezi edenlerde emareler sorgulanmalıdır. Emareleri olanları tedaviye yönlendirmek gerekir. 2022 senesinde olay artışları yaşandığında alınan tedbirlerle bunun bir salgına dönüşmesi durdurulmuştu” diye konuştu. Prof. Dr. Önder Ergönül de, DSÖ’nün acil kodlu açıklamasından sonrasında ABD Birleşik Devletleri’nin çiçek aşısını yenileyerek ürettiği aşıları bölgeye göndermeye başladığını söyleyerek “Korunma için yenilenmiş klasik çiçek aşısı kullanılıyor. ABD bunu hazırlamış durumda. Ülkemizin bu mevzuda hazırlığı var mı bilmiyoruz fakat Türkiye’de büyük bir risk olacağını düşünmüyoruz” dedi.
BİYOLOJİK SİLAH DEĞİL
Maymun çiçeği virüs hastalığı ile ilgili biyolojik harp ürünü şeklinde açıklamaların dolaştığını hatırlatan Prof. Dr. Önder Ergönül “Virüslerin biyolojik harp malzemesi olarak kullanılması ihtimali devamlı gündemde. Sadece Maymun çiçeği virüsü, solunumla bulaşmıyor, yakın temasla bulaşıyor. Müthiş bir biyolojik harp silahı olacağını düşünmüyorum” yorumunu yapmış oldu.
YENİ BİR PANDEMİ OLMAZ
İnsandan insana bulaştığı için Maymun çiçeği hastalığının salgına dönüşebileceğini sadece pandemi ihtimalinin olmadığını söyleyen Prof. Dr. Bülent Ertuğrul “Hasta sayısı artabilir fakat bunu bir pandemi şeklinde düşünmemek gerekir. Eğer bir hastalık birden oldukça kıtada aynı anda yüz binlerce insanı etkilemeye başlarsa bu pandemidir. Hem de hem toplumsal hem ekonomik hem de sıhhat açısından sorun oluşturan pozisyona gelmeye başladığı süre pandemi olur. Sadece yakın temas gerektirdiği ve solunum yöntemiyle bulaşmadığı için pandemi seviyesine ulaşmaz diye düşünüyorum” dedi.
UÇAKLARIN TEMİZLİĞİNİN İYİ YAPILMASI GEREKİYOR
Hastalığın yoğun yaşandığı Afrika ülkelerinden gelen kişilerin, dünyanın öteki ülkelerine gittiği şeklinde ülkemize de gelebileceğini söyleyen Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü “Şu ana kadar Türkiye’den 2022 senesinde bildirilmiş bir olay var. Hasta kişiyle temas yada onun kullandığı eşyalarla temasla da bulaşabilir. Seyahatler esnasında kişinin oturmuş olduğu koltuğa temizlemeden oturmak da bulaş riskine yol açabilir. Bu sebeple, uçaklarda, araçlarda temizliğin iyi yapılması gerekiyor” dedi. (Kaynak: Türkiye-Esma Altın)