Psikolog Dilbaz mevsim değişikliğinde, kişinin ruhsal durumunu, enerji düzeyini, uyku süresini, iştahı ve yiyecek alışkanlıklarını ve toplumsal yaşantısını etkileme derecesinin normale gore fazlalığı mevsimsellik olarak tanımlanabilir. Bu duygu durum değişimleri de kişilerin yeme tutumları üstünde negatif etkilere niçin olabilmektedir. Bu durum kişilerde bir ekip fizyolojik sıkıntılara yol açabilmekle beraber, bedenlerinden duydukları memnuniyetsizliği arttırabilmekte, depresif ve anksiyete emarelerinde de artışa niçin olabilmektedir.
Dilbaz” Mevsimsel duygu durum bozukluğu major depresyonun bir alt türüdür. Sadece depresyondan farkı ümitsizlik, üzüntü, çökkünlük, bitkinlik ve halsizlik, karamsarlık, sinirlilik, ilgisizlik ve isteksizlik, iştahta artma ya da azalma, cinsel istekte azalma, konsantrasyonda güçlük, uyku problemleri ve toplumsal içe çekilme benzer biçimde depresif belirtilerin, son iki yıl içinde ve çoğu zaman güz ya da kış ayları olmak suretiyle senenin belirli dönemlerinde görülmesidir. Belirtilerin bilhassa güz ve ilkbahar aylarında daha sık görülmesinde birçok etken rol oynamaktadır. Hastalık genel anlamda kış ve ilk bahar aylarında görülen aşırı yiyecek yemeye eğilim, buna bağlı kilo artışı ve bununla beraber gelen enerji kaybı ile aşırı uyku haliyle kendini göstermektedir. Bu emareler mevsimsel duygu durum bozukluğunun başlangıç belirtileridir. Öteki tipik depresif duygu durum emareleri ki bunların içinde toplumsal çekilme, anksiyete, ağrı benzer biçimde yakınmaları sayılabilir, hastalığın daha sonraki dönemlerinde ortaya çıkarlar. İşe uyarlama, kişiler arasındaki sıkıntılar bu emarelere çoğunlukla birlikte rol alır. Hastalığın seyri genel anlamda kış ve ilkbahar aylarında artarak giderken, bazı hallerde bunun tam tersinin gözlendiği de bilinmektedir. Hastalığın sebepleri araştırılırken dikkat çeken hususlardan birincisi, gözün günlük ve mevsimsel ışık değişikliklerini merkezi sinir sistemine iletme hususi durumunun bozulmasıdır. Kışın bu değişimler yeteri duyarlılıkta yada yanlış olarak beyne iletilememektedir.
Duygularla baş edebilmek için aşırı yiyecek tüketilmemeli
Bununla beraber güz ve ilkbahar aylarında artan depresif duygulanımla beraber kişiler negatif duygu durumla baş edebilmek için aşırı yeme davranışı gösterebilmektedirler. Bu durum kişilerde kilo alımını arttırarak, bedenlerinden duydukları memnuniyetsizliğin artmasına, yoğun suçluluk hissetmelerine, mutsuzluk ve çökkünlük benzer biçimde depresif emarelerde artışın görülmesine niçin olabilmektedir. Bu durumun tam tersi ilkbahar ve yazları ise iyi havaların etkisiyle, dışarıda daha oldukca vakit geçirmek, daha çok toplumsal ortamlarda bulunmak ve daha çok etken olmak kişilerde pozitif yönde duyguları arttırabilmektedir.
Biz kendimiz mevsimsel duygu durum değişikliğine karşı neler yapabiliriz?
1. Gün ışığından faydalanmayı dikkatsizlik etmeyin, bunun için kapalı mekanlarda kalmayın, eve hapsolmayın, mesai aralarınızda, öğlen yemeklerinizden sonrasında açık havaya çıkmaya itina gösterin
2. Sıhhatli uykuya ehemmiyet verin, geceleri oldukca yiyecek bilhassa karbonhidrattan varlıklı şeyler yemeyin, aşırı yorucu spor yapmayın, odanızın iyi havalanmış olmasına, yatağınızın ve yastığınızın uygun olmasına itina gösterin. Sessizlik ve karanlık sağlamaya çalışın. Geceleri yatakta tv, cep telefonu, laptop benzer biçimde cihazlarla zaman geçirmeyin, uykunuzu sağlayacak melatonin sadece karanlık halinde etkili olacaktır.
3. Ne olursa olsun hobileriniz ve tutkularınız olsun.
4. Hususi bir spor yapmanıza gerek yok, açık havada yürümek, minimum haftada 3 kez 30-40 dakika kadar, kaslarınızdan salınan ve mutluluk merkezinizi uyaran madderin aktive olmasına yardım edecektir.
5. Toplumsal ilişkilerinize itina gösterin, arkadaşlarınızla zaman geçirin, en azından asla aramadığınız arkadaşlarınızı bazen arayın.
6. Ruh ve bedenin bir tüm olarak hareket edebilmesine destek olacak, yoga, farkındalık egzersizleri, nefes egzersizleri, kas gevşeme egzersizleri benzer biçimde meditatif şekilleri kullanmaya, hayatınıza sokmaya çalışın. Uzun solukta dikkatinize, konsantrasyonunuza da iyi gelecekler ve performansınızı artıracaklardır.
7. Beslenme alışkanlıklarınızı gözden geçirin ve sıhhatli dengeli beslenmeye itina gösterin. Mevsimsel duygu durum bozukluklarında artan karbonhidrattan varlıklı besinler tüketmekten kaçının. İlk başta bu besinler kısa süreli iyi hissetmenize niçin olsalar da, aşırı kilo alımı ile sizi uzun solukta daha da mutsuz edeceklerdir.