Tüketici dernekleri, TBMM gündeminde yer edinen fahiş fiyat artışı ve stokçuluk cezalarının artırılmasını da içeren düzenlemeyi pozitif yönde buldu.
TBMM Endüstri, Tecim, Enerji, Doğal Kaynaklar, Informasyon ve Teknoloji Komisyonu’nda kabul edilen Türk Tecim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişim Yapılması Hakkında Kanun Teklifi yasalaştığında fahiş fiyat uygulayanlara ilişkin cezalar 100 bin liradan 1 milyon liraya, stokçuluk cezası ise 1 milyon liradan 12 milyon liraya çıkarılacak.
Tecim Bakanlığı, bu hükme bir takvim yılı içinde minimum 3 kere aykırı hareket ederek yönetimsel para cezası uygulanan üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin iş yerlerini 6 güne kadar kapatmaya yetkili olacak.
Söz mevzusu düzenlemeyle, malları süresinde teslim yada monte etmeyenler hakkında 2 bin 200 lira, mal ve hizmetin satışından kaçınanlar hakkında da 2 bin 200 liradan azca olmamak suretiyle, satışından kaçınılan mal yada hizmetin tüm vergiler dahil toplam satış fiyatının yüzde 10’u kadar yönetimsel para cezası uygulanacak.
Üretici ve ithalatçılarca satış sonrası hizmet yeterlilik belgesi alınmaması durumunda 1 milyon 115 bin lira, Bakanlıkça oluşturulan sisteme kayıt yapılmaması yada kaydın güncellenmemesi durumunda ise her bir servis istasyonu için 18 bin lira yönetimsel para cezası kesilecek.
“CAYDIRICI ETKİSİ OLACAK”
Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı Ergün Kılıç, AA muhabirine yapmış olduğu değerlendirmede, fahiş fiyat ve stokçuluğun ölçütünün belirlenmesi koşuluyla kurallara aykırı davrananlara ekonomik ve hukuki açıdan ceza uygulanmasının isabetli bulunduğunu söylemiş oldu.
Cezaların amacının, stokçuluk ve fahiş fiyatla satış yapmak isteyen işletmeleri caydırmak ve piyasayı korumak bulunduğunu belirten Kılıç, “Bir takvim yılı içinde minimum 3 kere aykırı hareket ederek yönetimsel para cezası uygulanan üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin iş yerlerinin 6 güne kadar kapatılacak olması, kurallara aykırı hareket eden işletmeler açısında caydırıcı bir etkiye haiz olabilir.” ifadelerini kullandı.
Kılıç, fahiş fiyatla satışın önüne geçmek için denetimlerin artması ve tüketicilerin fahiş fiyat bildirimlerinin teşvik edilmesi benzer biçimde öteki önlemlerin de alınmasının önemine işaret etti.
Tüketicilerin sık mağdur olduğu durumlardan birinin de satış sonrası mal ve hizmetlerin yasal süre içinde teslim edilmemesi bulunduğunu bildiren Kılıç, “Mesela, bir düğün için alınan gelinlik yada ev mobilyası benzer biçimde ürünlerin belirlenen süre içinde teslim edilmemesi, tüketicileri hem maddi hem de tinsel açıdan zor durumda bırakabilir.” diye konuştu.
Kılıç, tüketici mağduriyeti oluşmaması için servis istasyonlarının yeterlilik belgesine haiz olmasının da mühim bulunduğunu aktararak, şu değerlendirmede bulunmuş oldu:
“Bu düzenlemeler tüketicilere itimat verir ve hizmet standardını güvence altına alır. Kurala uymayan işletmelere verilen cezalar yetersizdi sadece meydana getirilen düzenlemelerle bu olumsuzlukların önüne geçilebilir. Ceza miktarlarının artırılmasıyla beraber, denetimlerin sıklaştırılması, tüketicilerin bilinçlendirilmesi ve yakınma mekanizmalarının bilinirliğinin artırılması benzer biçimde öteki önlemlerin de alınması önemlidir. Bu şekilde, tüketicilerin haklarının korunması ve işletmelerin sorumluluklarının yerine getirilmesi sağlanabilir.”
“DÜZENLEMELERİ DESTEKLİYORUZ”
Tüketiciler Derneği Genel Başkanı Levent Minik de piyasada Kovid-19 salgını ve Ukrayna-Rusya Savaşı sonrasında bilhassa emtia ürünlerine yönelik stokçuluk faaliyetlerinin arttığını belirterek, “Bilhassa stokçuluk ve fahiş fiyat artışı meydana getiren, fena niyetli davranan şahıs ve firmalara karşı düzenleme ihtiyacı vardı. Mevcut durum piyasada fiyatların olması gerekenden daha çok artmasına yol açıyordu.” dedi.
Türk Tecim Kanunu’nun yalnızca ticari işletmeleri ve kesimleri değil, hem de tüketicileri de yakından ilgilendirdiğine işaret eden Minik, bu kapsamdaki düzenlemelerin piyasa işleyişi ve rekabet koşullarını bozmayacak şekilde yapılmasının mühim olduğuna dikkati çekti.
Minik, hem üretici hem de tüketici açsından yerinde bir düzenleme yapıldığını bildirerek, “Biz özgür piyasa şartlarının yerine getirilmesini doğal ki istiyoruz. Sadece burada vatandaşın ve kamunun yararı da göz ardı edilmemeli. Özgür piyasa ekonomisi var diye bir ürünü hepimiz istediği fiyat satamamalı.” ifadelerini kullandı.
Tecim ile Gömü ve Maliye bakanlıklarının denetimlerine karşın fahiş fiyat artışlarının sürdüğüne işaret eden Minik, şunları kaydetti:
“Artan ceza tutarları, caydırıcılık açısından daha etkili olacak. Gerekirse tamamen ticaretten men edilmesi tekrar hiçbir şirket ortağı olamaması benzer biçimde daha ağır yaptırımlar getirilmesi lazım. Ek olarak cezaların da uygulanabilir olması gerekiyor. Özgür piyasa ekonomisinin, tam rekabetçi piyasa şartlarının oluşmasını istiyoruz sadece ziraat ve besin benzer biçimde stratejik ürünlerde, insan sağlığını ve yaşamını direkt ilgilendiren mevzularda kamu birimleri gerektiğinde müdahaleci olmalı. Dolayısıyla fahiş fiyat ve stokçuluğa ilişkin düzenlemeleri dernek olarak destekliyoruz.”