Küresel ısınma, salgın hastalıklar, Rusya- Ukrayna savaşı, internasyonal arenadaki besin milliyetçiliği söylemlerini artırdı. Jeopolitik riskler, artan maliyetler, ziraat ve gıdada tekelleşme eğilimleri de başlayınca tüm ülkeler bu yeni dünya düzeninde bazı önlemler almak mecburiyetinde bırakıldı. Türkiye de ziraat ve orman sektöründe devrim durumunda düzenlemeler yapmış oldu. ‘Üretimin Yüzyılı’nda; organik kaynakların etkin kullanımını gözeten, ileri teknolojiye dayalı, verimli, altyapısı kuvvetli, rekabet gücü yüksek, sürdürülebilir bir üretim amaçlandı.
PLANLI ÜRETİM DÖNEMİ
Tarımsal ürün arzının sürdürülebilirliği için ilk olarak tarımsal üretim planlaması yapılmış oldu. 81 ilde üreticiler, üretici temsilcileri, sivil cemiyet kuruluşları, kamu ve üniversiteler üç senelik planlı üretimi belirledi. Yeni sistem ile beraber stratejik ürünlerin en uygun yerde üretilmesi, üreticilerin pazarlama imkânlarının geliştirilmesi ve verimlilik artışı sağlanması hedefleniyor. Böylece üretici korunup, güçlendirirken, tüketicinin de daha uygun şartlarda gıdaya erişmesi sağlanacak.
SÖZLEŞMELER HAZIRLANDI
Üretim planlamasının mühim araçlarından kabul edilen sözleşmeli üretimin yaygınlaştırılması için düzenlemeler yapılmış oldu. Tüm tarafları güvence altına alan tip sözleşmeler hazırlandı. Sözleşmeli Üretim Kayıt Sistemi kuruldu, tarafların riskini azaltmak için sigorta şartı getirilmiş, anlaşmazlıkların süratli ve etkin çözüme kavuşturulması için arabuluculuk sistemi oluşturuldu.
HERKES KAYIT ALTINDA
Kayıtlılığı çoğaltmak için Ziraatçi Kayıt Sistemi’nde değişim yapılmış oldu. Iyelik ve miras sorunları sebebiyle kayıt olamayan çiftçilere, sisteme kayıt imkânı sağlandı ve desteklerden yoksun kalan üretici kalmadı. İşlenmeyen ziraat arazilerinin üretime kazandırılması için üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen arazilerin, kira bedellerinin arazi maliklerine ödenmesi koşuluyla, tarımsal üretim amaçlı kiralanması sağlanacak.
ORGANİZE TARIM BÖLGELERİ KURULUYOR
Toprak kaynaklarının korunması ve sürdürülebilir kullanımının sağlanması amacıyla duyuru edilen büyük ova koruma alanları artırıldı. Toplamda 9.3 milyon hektar alanda 440 büyük ova koruma alanı diye deklare edildi. Jeotermal kaynakların yanı sıra, rüzgâr, güneş ve biyokütle şeklinde yenilenebilir enerji kaynaklarının da kullanılacağı Organize Ziraat Bölgeleri (OTB) hızla yaygınlaşıyor. 41 ilde 60 OTB’nin yatırım süreci hızlandırıldı. Aydın-Efeler ve Denizli-Sarayköy Organize Ziraat Bölgeleri’nde üretime başlandı. Kırsal ekonomik yatırım ve ekonomik altyapı projelerine ağırlık verilerek, üretime kıymet katıldı, istihdam oluşturuldu ve besin kayıplarının azaltılmasına katkı sağlandı. Kırsal dezavantajlı bölgelerde yürütülen dış kaynaklı kırsal kalkınma projelerine hız verilerek ufak aile işletmelerine sağlanan destek sunar ve gelir getirici faaliyetler artırılmıştır. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı (KKYDP), Avrupa Birliği Kırsal Kalkınma Programı (IPARD), Kırsalda Uzman Eller Projeleri ile bağışlama ve destek sunar verildi. Yüzde 50 bağışlama destekli KKYDP ile 2023’te 495 projeye 647.8 milyon TL bağışlama ödemesi yapılmış oldu, bu hibeler yardımıyla 1.22 milyar TL yatırım gerçekleştirildi. 2 bin 84 kişiye istihdam sağlandı. Ziraat ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu’nca (TKDK) 2023’te işlemleri tamamlanan 3 bin 375 projeye 3 milyar TL bağışlama ödemesi yapılmış oldu, bu hibeler yardımıyla 5.9 milyar TL yatırım gerçekleştirildi ve 10 bin 300 kişiye istihdam sağlandı.
ÇİFTÇİYE FİDAN-FİDE DESTEĞİ
Yerli tohumculuğu ve fidancılığı geliştirmek için sertifikalı tohum kullanan üreticilere 2023’te 23 ilde 676 çiftçiye 72.570 dekar alan için 1.9 milyon TL, sertifikalı fidan/fide kullanan üreticilere, 69 ilde 3.307 çiftçiye 70.695 dekar alan için 16.9 milyon TL destek verildi. Araştırma kurumları 2023’te tarla bitkilerinde 42, bahçe bitkilerinde 22 tane yerli ve ulusal tohumluk çeşidi geliştirdi. Üretilen sertifikalı tohumluk çeşidinin yüzde 40’ı bu tohumlardan oluşuyor. Ata Tohumu Projesi kapsamında, değişik türlerde 37 tane mahalli çeşit araştırma enstitüleri adına tescil ettirildi. Ar-Ge çalışmalarıyla yumurta tavukçuluğunda 4 damızlık hat geliştirildi. Tarımsal üretimin geleceğinin teminatı olan 318 bin genetik materyal, gen bankalarında korunuyor. Kuraklığa, soğuğa ve hastalıklara dayanıklı tohum çeşitleri geliştiriliyor.
6.9 MİLYAR DOLAR DIŞ TİCARET FAZLASI
Ziraat ve besin ürünleri ihracatı 2023’te 31 milyar dolar, ithalatı ise 24.1 milyar dolar oldu. Böylece, dış tecim fazlası 6.9 milyar dolar olarak gerçekleşti. Üreticilere 2023’te 63.4 milyar TL nakit bağışlama tarımsal destek sağlandı. Bitkisel üretimde 2023’te tarla bitkileri üretimi 77.7 milyon ton, meyve üretimi 27.4 milyon ton ve sebze üretimi 31.8 milyon ton olmak suretiyle, toplam üretim miktarı 136.9 milyon ton olarak gerçekleşti. 2023’te 16.6 milyon büyükbaş, 52.4 milyon küçükbaş hayvan varlığına ulaşıldı. Toplam kanatlı hayvan sayısı 373.8 milyon, arılı kovan sayısı ise 9.2 milyon tane olarak gerçekleşti. Su ürünleri yetiştiricilik (avcılık ürünleri hariç) üretimi, 2023’te 550 bin tona ulaştı. Su ürünleri ihracatı ise 1.7 milyar dolar olarak gerçekleşti.
58 MİLYON DOZ ŞAP AŞISI
Hayvanları bulaşıcı hayvan hastalıklarına karşı korumak için aşılama ve eradikasyon programları uygulanıyor. Şap, bruselloz, şarbon şeklinde hastalıklara karşı koruyucu aşılamaların büyük bir kısmı aşı bedeli alınmadan yapılıyor. Hayvan hastalıklarıyla mücadelede kapsamında geçen yıl toplam 58 milyon doz şap aşısı üretildi ve 40 milyon dozu uygulandı. Hayvan aşı ve ilaçların testleri ile kalite kontrollerinin yapılacağı, internasyonal özellikte, akredite ve entegre Baytar Tıbbi Ürün Denetim Merkezi kurma emek harcamaları sürüyor.
SİGORTA KAPSAMI GENİŞLEDİ
Organik afetlerin, tarımsal üretimi negatif etkilememesi için ziraat sigortalarının kapsamı genişletildi. Katılım sigortacılığı ve gelir koruma sigortası şeklinde yeni uygulamalar hayata geçirildi. Ziraat sigortası uygulaması kapsamında 2023’te 3.1 milyon tane poliçe düzenlendi, 8 milyar TL hasar tazminatı ödendi. 2023’te gelir koruma sigortasında Konya ili genelinde buğday ürününde 132 üreticiye 574 tane devlet destekli ziraat sigortası poliçesi düzenlendi ve 17 bin 336 dekar alan sigortalandı.